Jeszcze przed posiedzeniem do sekretariatu Zespołu wpłynęło pisemne stanowisko Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNet w przedmiocie samoregulacji rynku franczyzy, nawiązujące do stanowiska Ministra Sprawiedliwości i jego propozycji dotyczących tzw. Kodeksu Dobrych Praktyk. Stanowisko PharmaNet zostało zaprezentowane 11 listopada b.r. Czytamy w nim m.in., że Związek nie popiera resortowej propozycji polegającej na wdrożeniu aplikacji/strony internetowej zawierającej zunifikowany wzorzec umowy franczyzy oraz systemu certyfikacji przedsiębiorców działających zgodnie z Kodeksem Dobrych Praktyk.
Nieostrość kryteriów oceny w połączeniu z brakiem informacji o parametrach technicznych rozwiązania cyfrowego, nie wyklucza potencjalnej przydatności propozycji na przyszłość. Obecnie pracodawcy apteczni postrzegają propozycję zunifikowanego wzorca umowy jako godzącą w zasadę swobody umów, wynikającą wprost z art. 353 Kodeksu cywilnego. Brak zgodności z regulacją kodeksową uderza bezpośrednio w swobodę prowadzenia działalności gospodarczej.
Tym samym, samoregulacja jako alternatywa dla odgórnie narzucanych regulacji ustawowych gwarantuje większą elastyczność rozwiązań wypracowanych przez praktyków. Tak więc w zależności od specyfiki branży można dostosowywać zapisy umowne do realiów i potrzeb zróżnicowanych modeli życia gospodarczego. Zunifikowany wzorzec wyklucza taką możliwość. Ewentualne próby ominięcia wzorca umownego stawiałyby pod znakiem zapytania możliwość sankcjonowania w praktyce Kodeks Dobrych Praktyk. Jednocześnie autorzy stanowiska deklarują wolę dalszego uczestnictwa w pracach Zespołu.
Anna Hlebicka-Józefowicz przedstawiła stanowisko Konfederacji Lewiatan. Odnosząc się do propozycji Rzecznika MŚP zawartych w Kodeksie Dobrych Praktyk oraz propozycji Ministerstwa Sprawiedliwości wskazała na fakt, że wzorcowa umowa spełnia wymogi wynikające z Kodeksu Dobrych Praktyk i pozwoli stronom lepiej rozpoznać podstawowe, regulowane umownie kwestie wynikające ze stosunku franczyzy.
Certyfikacja proponowana dla firm przestrzegających zasad zapisanych w Kodeksie Dobrych Praktyk budowałaby ich wiarygodność i promowała markę. Aplikacja weryfikująca zgodność umów ze wzorcem uprości obrót prawny, obniży koszty obsługi i wzmocni zaufanie stron. Czynniki warunkujące treść umowy podlegają kategoryzacji z uwagi na: branżę i profil działalności, specyfikę formatu współpracy, wymogi regulacyjne, zasięg terytorialny, strukturę sieci, konstrukcję stosunku prawnego. Sprawia to, że wzorzec umowy nie wyklucza zróżnicowania, elastyczności w kształtowaniu przez strony zasad współpracy czy reagowania na zmiany regulacyjne. Zwłaszcza w przypadku branż regulowanych.
Zmiana modelu buduje atrakcyjność i siłę marki oraz efekt skali. To realna wartość, a zatem tajemnica przedsiębiorstwa. Przedstawicielka Lewiatana wskazała także, że warto zastąpić wzór umowy franczyzowej informacją o jej podstawowych elementach. Pozwoli to podmiotom zainteresowanym zweryfikować swoje projekty nie tylko z uwagi na doświadczenia praktyki, ale wymogi prawno- regulacyjne.
Informacja w formie formularza byłaby załącznikiem do Kodeksu Dobrych Praktyk. Tym samym certyfikacja byłaby wmontowana w budowę dobrej, zaufanej marki. Analizy i gwarancji wymaga w opinii Lewiatana zapewnienie bezpieczeństwa prawnego i cyfrowego rekomendowanych przez resort rozwiązań, dostępnych w formie aplikacji on-line za pośrednictwem protokołu internetowego. W szczególności dotyczy to: bezpieczeństwa, zakresu i zasad przetwarzania danych przechowywanych w aplikacji (w chmurze).
Ważna jest też kwestia odpowiedzialności prawnej i majątkowej w razie ujawnienia lub kradzieży danych przechowywanych w aplikacji, a w tym za szkody z tytułu ujawnienia informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub objętych obowiązkiem zachowania poufności, problemu odpowiedzialności stron umowy za naruszenie obowiązku zachowania poufności przez ujawnienie zastrzeżonych informacji osobom trzecim (przesłanie do aplikacji). Dotyczy to również wiarygodności wyników analizy – bezpieczeństwa skryptu i jego podatności na manipulacje, modyfikacje, cyberataki itp. odpowiedzialności za błędy skryptu – skutkujące zafałszowaniem wyniku analizy.
Nabiera to szczególnego znaczenia w sytuacji, gdy skutkiem błędu jest naruszenie renomy sieci, zdolności algorytmu do identyfikowania powiązań funkcjonalnych pomiędzy poszczególnymi postanowieniami umowy. Wymaga to uwzględnienia systematyki dokumentu, dekodowania odesłań wewnętrznych i zewnętrznych, uwzględniania zasad wykładni umów (art. 65 § 2 Kodeksu cywilnego). Nie sposób pominąć zagadnienia kosztu utworzenia i utrzymywania aplikacji oraz kontroli nad jej prawidłowym działaniem.
Wzorem poprzedniego posiedzenia, resort sprawiedliwości reprezentował Szef Gabinetu Politycznego Ministra pan Marcin Sławecki. Na wstępie podziękował za uwagi i sugestie skierowane pod adresem propozycji ministerialnych, jednakże z tym zastrzeżeniem, że to Rzecznik jako inicjator i gospodarz tematu może je skonsumować na etapie tworzenia Kodeksu Dobrych Praktyk, z udziałem zainteresowanych środowisk. Konkretyzacja i zniuansowane podejście – podczas gdy na poprzednim posiedzeniu były to raczej luźne sformułowania idące w kierunku pewnej idei niż konkretnych rozwiązań – to niewątpliwy postęp.
Materiał Lewiatana zaprezentowany w formie przejrzystej prezentacji, poprzedzonej szerokimi konsultacjami, daje szansę doprecyzowania konkretnych zapisów i efektywnych rozwiązań na poziomie operacyjnym. Wychodzi to naprzeciw staraniom i oczekiwaniom resortu sprawiedliwości. Uwzględnia bowiem ład regulacyjny i oczekiwania rynku. Wzorzec, aplikacja i marka dobrych praktyk rekomendowane przez ministerstwo, ogniskują funkcjonale założenia porządkowania rynku franczyzy, jego przejrzystości i balansowania relacji pomiędzy stronami.
Być może koncepcja formularza byłaby w tym przypadku zasadna i efektywna, jak to rekomendował przedstawiciel Lewiatana. Zastąpienie wzoru informacją tak z punktu widzenia franczyzodawcy, jak franczyzobiorcy wypełnia zamysł adresowany wzorcowi umowy. Pozostaje rozważyć, kto miałby pod auspicjami Rzecznika certyfikować rzetelnych i transparentnych franczyzodawców. Propozycje Lewiatana wydają się rozwiewać wątpliwości podniesione przez przedstawiciela pracodawców aptecznych.
Możliwość praktycznej weryfikacji ministerialnych propozycji to wartość dodana, również dzięki platformie stworzonej przez Rzecznika, dzięki formule zespołów roboczych. Równolegle z finalizacją prac analitycznych w resorcie sprawiedliwości, kierownictwo powierzyło ministrowi Warchołowi oraz dyrektorowi Sławeckiemu koordynację prac zmierzających do uregulowania materii umów franczyzowych w drodze ustawowej na bazie nowo tworzonego Departamentu Prawa Gospodarczego.
Jedną z przesłanek takiej decyzji jest fakt, że część rynku uważa samoregulację za niegwarantującą właściwego uporządkowania rynku. Jednocześnie Marcin Sławecki zapewnił, że zainteresowani przedstawiciele pracodawców, w tej liczbie franczyzobiorców będą zapraszani w formule konsultacji do udziału w prowadzonych przez resort sprawiedliwości pracach. „Chcemy także, a by w naszych pracach uczestniczyli reprezentanci środowisk pokrzywdzonych w efekcie nieuczciwych umów franczyzowych” – podkreślił przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości.
Z kolei Marek Buriak z Biura Rzecznika MŚP poprosił przedstawicielkę Lewiatana o doprecyzowanie intencji, wedle której formularz miałby zastąpić wzorzec umowy w kontekście automatycznej certyfikacji. W odpowiedzi Anna Hlebicka-Józefowicz wskazała, że cyfrowe zabezpieczenie prawidłowości wypełnienia formularza rozwiewa ową wątpliwość, wykluczając tym samym nieuprawnione uzyskanie certyfikatu.
Prezes Zarządu Polskiej Izby Handlu Maciej Ptaszyński przypomniał, że organizacja zrzesza 20 tysięcy podmiotów działających w systemie franczyzowym, w tym także franczyzodawców, stąd możliwość korzystania z platformy oferowanej przez Rzecznika jest bardzo cenna. Za bardzo korzystną uznał on otwartość na tę kwestię przedstawiciela Ministra Sprawiedliwości. Propozycje Lewiatana pozwalają „w sposób elegancki” połączyć rekomendacje Kodeksu Dobrych Praktyk, zgłoszone w toku prac Zespołu z propozycjami ministerialnymi.
Zautomatyzowanie procesu certyfikacji na bazie standardowego formularza, wydaje się krokiem w dobrym kierunku. Zaletą proponowanego rozwiązania jest jego prostota, brak dodatkowych kosztów czy konieczności nowych regulacji. Pytania natury technologicznej wymagają rzecz jasna adekwatnej odpowiedzi.
Przewodniczący Zespołu Paweł Tracz, prezes Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Mikroprzedsiębiorców i Franczyzobiorców wyraził zadowolenie faktem trafienia propozycji Lewiatana na podatny grunt, gdy idzie o reakcję na zgłaszane propozycje rozwiązań przez przedstawiciela resortu sprawiedliwości. Dodał także, że warszawska SGH uruchomiła specjalny projekt edukacyjny poświęcony franczyzie. W przyszłości powinno to przyszłość przynieść odczuwalne efekty.
W ramach programu zostanie także przygotowany prospekt informacyjny dla przyszłych franczyzobiorców. Paweł Tracz zgłosił także pod adresem Ministra Sprawiedliwości potrzebę powołania (pod jego auspicjami) interdyscyplinarnego zespołu. Jego celem powinna być wymiana doświadczeń, które pojawiają się w przestrzeni publicznej w związku z realizacją umów franczyzowych.
Magdalena Madzia ze Stowarzyszenia Ajentów i Franczyzobiorców w Bielsku-Białej uznała, że Kodeks Dobrych Praktyk z punktu widzenia franczyzobiorców, a zwłaszcza osób poszkodowanych – bo takie reprezentuje Stowarzyszenie – nie jest narzędziem na miarę potrzeb i oczekiwań środowiska. „Ustawa (co z zadowoleniem odnotowujemy na wieść o ruszeniu z początkiem roku prac w resorcie), to krok właściwy. Deklarujemy udział w tych pracach” – powiedziała. Warunkiem podpisania Kodeksu Dobrych Praktyk jest – zdaniem Magdaleny Madzi – wejście w życie odpowiedniej ustawy.
„Aplikacja, formularz, znaczek, logo, nie zastąpią zabezpieczenia franczyzobiorcy przed niekorzystnymi zapisami w umowach” – stwierdziła w konkluzji swojej wypowiedzi Magdalena Madzia.
Marcin Sławecki, dziękując za ten głos, wskazał, że kontrowersje, a nawet przeciwstawne punkty widzenia pozwalają lepiej zrozumieć oczekiwania stron. Stąd zaproszenie do udziału w zapowiedzianych przez resort pracach nad ustawą regulującą (w zamyśle jej autorów) sporne kwestie, a w szczególności stwarzające realne gwarancje dla słabszej z natury rzeczy strony umowy, jaką jest franczyzobiorca. To także potwierdzenie wcześniejszej deklaracji resortu, że brak powszechnej akceptacji zainteresowanych środowisk dla Kodeksu Dobrych Praktyk uruchomi ścieżkę legislacyjną.
Mimo to apel o wypracowanie porozumienia wszystkich zainteresowanych środowisk pozostaje w mocy. Nie ulega także wątpliwości, że dyskusja przyniosła wymierne korzyści w postaci propozycji konkretnych rozwiązań. W toku dalszych prac istnieje realna szansa na rozwiązanie zgłoszonych problemów i wdrożenie transparentnych i skutecznych rozwiązań spełniających oczekiwania zainteresowanych środowisk, a także potrzeby rynku. Kolejne posiedzenie mogłoby rozważyć kwestie pozycjonowania podmiotu koordynującego proces certyfikacji.
Monika Dąbrowska reprezentująca ponad 50 franczyzodawców zaapelowała, by nie odcinać się od wspólnie wypracowanego dorobku, skoro do chwili obecnej już 20 franczyzodawców włączyło się w proces usprawniania relacji, również z udziałem osób poszkodowanych. „Doceniając rolę edukacji, wspieramy także inicjatywę uruchomienia na SGH studiów podyplomowych z zakresu franczyzy” – zakończyła ostatnie tego dnia wystąpienie merytoryczne w ramach Zespołu d.s. Franczyzy przy Rzeczniku MŚP.
