Jedynym celem transformacji były kwestie ekologiczne, co jednak uległo zmianie po rozpoczęciu wojny. Równie istotna stała się możliwość rezygnacji z rosyjskiego gazu. Jak będzie to wyglądało w skali krótko- i długoterminowej, zależy od decyzji w zakresie polityki energetycznej.
Jednym z pomysłów jest stworzenie planu REPowerEU zwiększającego odporność systemu energetycznego całej Unii. Jego podstawę stanowiłyby dwa filary– dywersyfikacja dostaw gazu poprzez zwiększenie importu LNG rurociągami od dostawców spoza Rosji oraz wzrost produkcji i importu biometanu lub wodoru ze źródeł odnawialnych. W drugim przypadku skutkowałoby to szybszym ograniczeniem wykorzystywania paliw kopalnych w zastosowaniach prywatnych i przemysłowych. Nastąpiłoby to dzięki zwiększeniu efektywności energetycznej oraz udziałowi odnawialnych źródeł energii. Należałoby też rozwiązać problem wąskich gardeł w infrastrukturze. Pojawiłoby się jednak inne ryzyko – wzrost zależności od Chin, które od wielu lat są światowym potentatem w produkcji energii słonecznej i wiatrowej. Dodatkowo do 2026 r. moc energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych w Chinach ma wzrosnąć o prawie 85 proc. Dominujące będą fotowoltaika i wiatr. Przyspieszony rozwój chińskiej energetyki ma też zapewnić strategia „zero netto” do 2060 r. Dotacje rządowe w poprzedniej dekadzie pobudziły działalność w sektorze, co skłoniło wiele zachodnich firm do sprzedaży udziałów chińskim przedsiębiorstwom państwowym. Jednym z docelowych miejsc inwestycji Pekinu stała się Europa. Zgodnie z analizą wykonaną przez Morgan Stanley konieczność zmiany trasy wywołanej wojną w Ukrainie przyczyni się w Unii Europejskiej do 15-proc. wzrostu całkowitego eksportu energii słonecznej z Chin przez resztę bieżącego dziesięciolecia. Tamtejsze firmy odpowiadają za prawie całą produkcję globalną na niektórych etapach łańcucha dostaw.
Przeczytaj także:
- Najpotężniejsza elektrownia świata powstanie w Australii – donosi „El Confidencial”
- Hiszpański problem energetyczny
- Rewolucja na rynku samochodów elektrycznych grozi górą toksycznych odpadów z baterii – ostrzega „The Telegraph”
- Tajemnicze zniknięcia oponentów chińskiego reżimu
W swoim raporcie z 2021 r. BloombergNEF wskazuje, że około 40 proc. eksportu energii słonecznej trafiło do Europy. Chińscy producenci turbin wiatrowych należą do największych na świecie. Do tej pory koncentrowali się głównie na rodzimym rynku, ale zwiększenie zapotrzebowania w Europie na tego typu sprzęt daje im nowe możliwości działania, a swoją obecność zaznaczyli już m.in. w Hiszpanii. Także inne sektory gospodarki będą podatne na zwiększenie się chińskich wpływów. Jak choćby przemysł samochodów elektrycznych, w którym Chiny kontrolują globalny łańcuch dostaw akumulatorów (80 proc. światowego rynku rafinacji surowców i 60 proc. produkcji komponentów do akumulatorów). Ranking BloombergNEF wskazuje, że pozycja lidera zostanie utrzymana przynajmniej do 2025 r. Jednak w rzeczywistości Chiny są potentatem w produkcji i wydobyciu dla trzech czwartych spośród pięciu najważniejszych pierwiastków wykorzystywanych w akumulatorach litowo-jonowych.
Kobalt: Według szacunków specjalistów około 85 proc. światowych zasobów kobaltu wykorzystywanego w akumulatorach pochodzi od chińskich firm. Kontrolują one aż 70 proc. sektora wydobywczego w Demokratycznej Republice Konga będącej głównym źródłem wydobycia tego pierwiastka.
Grafit: Chiny odpowiadają za 70-80 proc. światowej produkcji tej alotropowej odmiany węgla oraz 100 proc. w przypadku naturalnego grafitu wykorzystywanego w bateriach litowo-jonowych. Ta zależność wraz z ogromnym znaczeniem pierwiastka dla gospodarki skłoniły UE i USA do uznania go za minerał o krytycznym znaczeniu dla dostaw.
Lit: Chiny to trzeci co do wielkości producent litu, a od 2018 r. tamtejsze firmy nabyły za ponad 5 mld dol. projekty wydobycia pierwiastka w kilku krajach.
Mangan: również w przypadku rud manganu ChRL jest globalnym potentatem. Wysokiej czystości mangan jest stosowany m.in. w akumulatorach samochodów elektrycznych. Chińskie firmy działają w konglomeracie, dzięki czemu wzmocniły jeszcze swoją kontrolę nad sektorem i mają możliwość wpływania na ceny surowca.
Nikiel: mimo braku dominującej pozycji w handlu tym pierwiastkiem, wiele chińskich przedsiębiorstw jest obecnych na głównych rynkach niklu, takich jak Indonezja.
W ostatnich latach kwestie bezpieczeństwa surowcowego spowodowały powstanie instytucji dążących do uzyskania w tym zakresie autonomii. Należą do nich Europejski Sojusz na rzecz Surowców zajmujący się poprawą bezpieczeństwa dostaw i dywersyfikacji importu surowców oraz Europejski Sojusz na rzecz Akumulatorów mający za zadanie analizowanie postępów w rozwoju łańcucha wartości akumulatorów w Europie.
Najistotniejsze jest jednak różnicowanie polityki energetycznej, która umożliwi Unii Europejskiej zachowanie w jakimś stopniu autonomii w sektorze. W tym kontekście całkowite uzależnienie od energii odnawialnej byłoby strategicznym błędem. Niezbędna autonomia UE powinna polegać na utrzymywaniu porozumień promujących jej interesy gospodarcze i polityczne. W przeciwnym razie może dojść do kryzysu surowcowego, nie tylko w wypadku wsparcia NATO przez Europę w ewentualnym konflikcie Stanów Zjednoczonych z Chinami.
