AUKUS to rosnące w siłę, ogłoszone 15 września 2021 r. porozumienie między Australią, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi w zakresie wymiany technologii obronnych. Obejmuje ono m.in. współpracę przy tworzeniu australijskiej floty okrętów podwodnych z napędem jądrowym.
Five Eyes
Opierając się na trwającej prawie osiem dekad ultratajnej umowie o wymianie informacji wywiadowczych o nazwie Five Eyes, trzej główni członkowie AUKUS współpracują teraz strategicznie i technologicznie we wszystkim – od energii jądrowej po komputery kwantowe i obronę. Zasygnalizowali też, że inni mogą dołączyć do nich w drugim, niejądrowym etapie lub Filarze 2, który ma na celu dzielenie się zaawansowaną technologią wojskową.
Ostatnio o zamiarze przystąpienia do sojuszu poinformowała Korea Południowa. Dołączyć pragną też Kanada i Nowa Zelandia, pozostali dwaj partnerzy Five Eyes. Korea Południowa i Japonia zamierzają zasilić swoją obecnością Filar 2. Oba kraje dysponują ogromnym potencjałem obronnym, naukowym i technologicznym oraz znajdują się na pierwszej linii frontu agresji ze strony Chin i Korei Północnej.
Podczas spotkania ministrów spraw zagranicznych i obrony Australii oraz Korei Południowej w Melbourne, omawiano członkostwo Korei Południowej. Wcześniej pakt rozważał włączenie Japonii, która jest naturalnym partnerem sojuszu, współpracując już z Wielką Brytanią i Włochami nad budową myśliwca szóstej generacji Tempest. Tokio w ubiegłym roku podpisało również traktat obronny z Londynem.
Zaniepokojony Pekin potępił AUKUS jako pakt o „mentalności zimnej wojny”, która może zmienić Pacyfik w „ocean burz”.
Będzie się rozrastał
AUKUS raczej nie poprzestanie na siedmiu partnerach. Chiny obawiają się, że do sojuszu dołączy znacznie więcej krajów. Można spodziewać się, że do paktu zechcą przystąpić też Filipiny, Wietnam, a nawet Indie.
AUKUS współpracuje już z innymi organizacjami regionalnymi, takimi jak zainicjowany w 2007 r. strategiczny dialog bezpieczeństwa Quadrilateral Security Dialogue (Quad), zawarty pomiędzy Australią, Indiami, Japonią i Stanami Zjednoczonymi. Jego celem jest „azjatycki łuk demokracji”. W jego ramach prowadzone są wspólne ćwiczenia wojskowe, w odpowiedzi na rosnącą chińską potęgę militarną. Także Francja, podmiot regionalny z 1,6 mln obywateli w Nowej Kaledonii i na Południowym Pacyfiku, w 2021 r. rozmieściła swoją marynarkę wojenną obok Quad.
Wielka Brytania od 2015 r. wzmacnia swoją obecność w regionie. Skierowała się w stronę Indo-Pacyfiku, przesuwając jeden ze swoich satelitów wojskowych Skynet na wschód, aby objąć zasięgiem Azję Wschodnią i zachodni Pacyfik. W następnym roku otworzyła nową australijską stację naziemną, obawiając się, że spory terytorialne na Morzu Południowochińskim zaowocują międzynarodową konfrontacją.
Japonia jest obecnie partnerem w 11-osobowym kompleksowym i progresywnym porozumieniu o partnerstwie transpacyficznym CPTPP, reprezentującym 13,4 proc. światowego PKB. Obejmuje już wszystkich innych członków i kandydatów AUKUS, z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych. Te ostatnie wycofały się bowiem z sojuszu za czasów prezydentury Donalda Trumpa.
Nie miejsce dla NATO?
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego nie jest ani niezbędna, ani pożądana w regionie Azji i Pacyfiku. Siły NATO jednak są już na miejscu, gdyby na przykład chińska obecność na Morzu Południowochińskim stała się nadmierna, a Tajwanowi groziłoby poważne niebezpieczeństwo lub gdyby Korea Północna przekroczyła granice elastycznego porozumienia. Wówczas wraz z pozostałymi siłami mogliby stworzyć Wielki AUKUS.
Pakt jest silnym środkiem odstraszającym dla regionalnych rewizjonistycznych hegemonów i przykładem tego, jak zbudować funkcjonalny system sojuszy.
Głównym celem AUKUS będzie strategiczne przesunięcie Chin z obszaru lądowego na morski. Pekin skupił się więc na marynarce wojennej i ambicji przejęcia kontroli nad Morzem Południowochińskim.
Przeczytaj także:
Gdy świat powraca do geopolitycznej rywalizacji na morzu, AUKUS pokazuje, jak dyskretna i praktyczna dyplomacja może generować obecność i skalę potrzebną do odstraszania przeciwników, zniechęcania konkurentów, sprzymierzania się sojuszników i partnerów oraz podtrzymywania brytyjskich i zachodnich wartości i interesów strategicznych.