Jeszcze w roku 2021 w książce „St. Adalbert and Central Europe” prof. Petr Drulák, były wiceminister spraw zagranicznych Czech, w artykule „A dangerous world and the Central European integration as a necessity” pisał, że „Źródłem największego zagrożenia są dziś dwie siły liberalne, które uczyniły Europę silną i atrakcyjną w przeszłości, a teraz uwolniły się i niszczą swoje miejsce narodzin: kapitalizm i prawa człowieka. Z czasem Europejczycy zrozumieli, że kapitalizm jest dobrym sługą, ale złym panem. Może doprowadzić do rewolucji przemysłowej, postępu technologicznego i ogólnego dobrobytu materialnego, ale jeśli nie jest kontrolowany przez władzę polityczną, niszczy społeczeństwo poprzez skrajną nierówność i dyktat pieniędzy”.
Zdaniem Druláka ostatnią stosunkowo udaną próbą politycznej kontroli kapitalizmu w Europie była powojenna społeczna gospodarka rynkowa. Ale od lat 80. kontrola polityczna ustąpiła miejsca rynkowi, i to zostało usankcjonowane przez instytucje Unii Europejskiej. Tym samym „najbogatsi bogacą się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej, najbiedniejsi są chronieni przed głodem poprzez życie z zasiłków, a standard życia większości populacji znajduje się w stagnacji, a nawet się pogarsza. Siły polityczne określane przez rządzącą oligarchię jako lewicowi populiści wzywają do większej ochrony pracowników i większej kontroli nad kapitałem. Ale nawet jeśli dojdą do władzy, jak w Grecji, Hiszpanii czy Portugalii, nie uda im się wprowadzić w życie swojego programu politycznego, ponieważ mają do czynienia z egzekwowanymi sądowo przepisami UE”. Odkąd więc Unia przybrała kapitalizm za swego pana, spada tak w wymiarze gospodarczym, jak i każdym innym.
Druga obok kapitalizmu siła, która kiedyś była dobrą wizytówką Europy, a dziś jest gwoździem do jej trumny, to prawa człowieka. Jak pisze Drulák, od lat dziewięćdziesiątych „ideologia praw człowieka zwróciła się przeciwko społeczeństwu europejskiemu i jego tradycji. (…) Celem nie jest już eliminacja rasizmu, zapewnienie równości kobiet i mężczyzn czy zapewnienie godnego życia osobom o różnych orientacjach seksualnych; Europa osiągnęła te godne pochwały cele. Antyrasizm stał się anty-białym rasizmem, feminizm stał się dyskryminacją mężczyzn, a walka o uznanie homoseksualistów stała się atakiem na samą różnicę między mężczyzną a kobietą, ojcem a matką. Podobnie zainteresowanie innymi kulturami, które od wieków charakteryzowały Europę, przerodziło się w autoironiczną dekonstrukcję europejskich narodów i tradycji lub w wielokulturowe eksperymenty”.
Czeski autor konkluduje: „Komisja Europejska tak bardzo podkreśla wartości europejskie, ale nie mają one nic wspólnego z tradycyjnymi wartościami narodów europejskich. Znowu zwrócenie się przeciwko tym progresywistycznym wartościom nie jest łatwe. Siły polityczne, które próbują zapobiegać migracji lub eksperymentom z płcią, przedkładają skuteczność nad równowagę płci lub rasy lub domagają się konsekwentnej asymilacji z kulturą narodową, zyskują etykietkę faszystów lub w najlepszym razie prawicowych populistów. Co więcej, stają przed sądami krajowymi i europejskimi, które odrzucają i kryminalizują ich próby”. I dalej: „Podczas gdy pierwotny liberalizm chronił społeczeństwo przed absolutystycznymi roszczeniami państwa i Kościoła, dzisiejszy liberalizm podporządkowuje osłabione demokratyczne państwo oligarchii, która żywi się zglobalizowanym kapitalizmem, oraz elitom kulturowym, które napędzają szaleństwo praw człowieka”.
Podczas gdy sterowana progresywizmem Unia Europejska przekształca się w potworka, w środowisku czeskim słyszymy głos budzący otuchę. „Ze swoją tradycją myśli i położeniem geopolitycznym Europa Środkowa może odegrać decydującą rolę w odnowie Europy. Środkowoeuropejska tradycja myślenia przedstawia alternatywę dla liberalnego myślenia europejskiego Zachodu. (…) Antyuniwersalizm środkowoeuropejski, kładący nacisk na kulturę ponad cywilizację, może być antidotum na degeneracyjną ekspansję liberalizmu”.
Drulák zakończył swój artykuł z roku 2021 słowami: „Kryzys instytucjonalny, geopolityczny i ideologiczny UE prawdopodobnie się pogłębi, a jego konsekwencje będą poważne. Jednocześnie będzie to niepowtarzalna okazja, aby zróżnicowany kulturowo region Europy Środkowej przestał być terytorium przygranicznym, peryferiami imperialnymi czy koniem trojańskim dla interesariuszy spoza Europy. Silny podmiot geopolityczny o zasięgu globalnym może być zbudowany na zasadach demokratycznych i kształtowany wewnętrznie przez własną tradycję, a nie standardy narzucone przez obce imperia. Powstanie takiej Europy Środkowej, w jakiejkolwiek formie, będzie wymagało przede wszystkim porzucenia złudzeń ostatnich trzydziestu lat i głęboko zakorzenionych uprzedzeń historycznych oraz odwagi działania politycznego”.
A 11 czerwca 2022 ten sam prof. Petr Drulák w Pradze był moderatorem głównego panelu na konferencji „Święty Wojciech i Europa Środkowa”. Rosyjska agresja na Ukrainę jeszcze wzmocniła potrzebę tego, by, nie oglądając się na wchodzącą w etap geriatryczny administrację brukselską, intensywnie rozmawiać o konieczności tak naszej bliskiej współpracy środkowoeuropejskiej, jak i wytyczania dla całej Europy nowych dróg rozwoju, sięgając właśnie do św. Wojciecha oraz całego fundamentu chrześcijańskiego. W słowie wprowadzającym Drulák przypomniał, że w czasach św. Wojciecha „związek między przestrzenią środkowoeuropejską a przestrzenią zachodnioeuropejską, którą Święte Cesarstwo Rzymskie reprezentowało dla nas w Europie Środkowej w tym czasie, nie był relacją opartą na centralizacji, inkorporacji i uniformizacji, ale na niezależności narodowych królestw”.
Jak dalej mówił prof. Drulák, „Model autonomicznych królestw czasami działał, a czasami nie. Wiele z nich zginęło na wieki. Jak nasze. Polacy mają też bardzo burzliwą historię. Zdobywali i tracili swoją państwowość. To jedna z cech przestrzeni środkowoeuropejskiej. Ale model pozostaje standardem, do którego się odnosimy i definiujemy. I to właściwie nadal jest aktualne i kształtuje naszą autonomię, autonomię środkowoeuropejską, która jednocześnie opierała się na kontaktach z Europą i światem”.
Chociaż od tysiąca lat musimy nieustanie walczyć, to nigdy nie pozwolimy, by Europie Środkowej narzucono centralizację i uniformizację. Tak będzie i teraz w zderzeniu z obydwoma walcami, próbującymi nas miażdżyć tak z Zachodu, jak i ze Wschodu.
autor: Marek Oktaba
