Agendę merytoryczną wydarzenia otworzył Ryszard Wasiłek – wiceprezes Zarządu PGE Polskiej Grupy Energetyczne d.s. Operacyjnych, który omówił szeroko potencjał rozwojowy morskiej energetyki wiatrowej w Polsce na tle projektów europejskich, istniejącej i planowanej infrastruktury oraz katalog spodziewanych korzyści w obszarze budowy kompetencji i zdolności konkurencyjnych polskich wykonawców. PGE wdraża praktyczne działania na rzecz poprawy warunków realizacji inwestycji w formule offshore, opierając się na najlepszych doświadczeniach i praktykach, zwłaszcza że dysponujemy w tym zakresie potencjałem polskich specjalistów różnych dziedzin, posiadających wiedzę ekspercką i doświadczenie praktyczne, uzyskane w toku realizacji projektów na rynkach światowych.
W ramach współpracy z zapleczem naukowo – eksperckim, PGE będzie wsparciem dla Uniwersytetu Morskiego w Gdyni w tworzeniu bazy laboratoryjnej Centrum Offshore UMG, które będzie posłużyć badaniom na rzecz rozwoju sektora offshore w Polsce. Centrum będzie ośrodkiem budowania wiedzy i umiejętności niezbędnych w procesie kształcenia kadr dla polskiej gospodarki morskiej. Projekt uzyskał patronat Ministrów Infrastruktury oraz Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Wspólne działania Grupy PGE i Uniwersytetu Morskiego w Gdyni obejmą także realizację analiz hydrologicznych, hydrometeorologicznych, hydrochemicznych, geomorfologicznych, jak również badań z zakresu nawigacji, bezpieczeństwa i ratownictwa w transporcie morskim. UMG zapewni PGE wsparcie merytoryczne i badawcze przy planowaniu działań minimalizujących wpływ na środowisko przyrodnicze przy budowie morskich farm wiatrowych PGE. Współpraca obejmie także wymianę doświadczeń ekspertów w zakresie kształcenia personelu dla operatorów morskich farm wiatrowych oraz rozszerzenie i doskonalenie programu nauczania UMG.
Ryszard Wasiłek odniósł się także do prawno-regulacyjnych, podatkowych i organizacyjnych warunków gwarantujących stabilną realizację planowanych inwestycji z zachowaniem równego dostępu do atrakcyjnych finansowo kontraktów dla polskich wykonawców. W tej sprawie szczególnego znaczenia nabiera stworzenie spójnego systemu gwarancji i poręczeń, klarownych i przejrzystych kryteriów wyboru wykonawców, wreszcie stabilnych mechanizmów finansowania.
W ocenie Rasmusa Errboe wiceprezesa Oersted i szefa na Europę Kontynentalną – kolejnego prelegenta – Polska jest atrakcyjnym partnerem dla rynku morskiej energetyki wiatrowej, a dotychczasowe doświadczenia Oersted i stała obecność polskich dostawców w realizowanych projektach o zasięgu globalnym, dobrze rokuje możliwościom współpracy w obrębie polskiej strefy Morza Bałtyckiego. Wiceprez Oersted odwołał się przy tym do doświadczeń, jakie w toku tworzenia lokalnych łańcuchów dostaw przyniosła realizacja przez firmę kontraktów na budowę farm wiatrowych w Wielkiej Brytanii. Nie przypadkiem więc droga na rynki trzecie dla polskich wykonawców wiedzie przez Bałtyk. Potwierdził to tytuł wystąpienia: „Od polskiej strefy Morza Bałtyckiego ku głębokim wodom”.
Prezes Zarządu PGE Baltica – Monika Morawiecka omówiła stan zaawansowania prac na rzecz projektów morskich farm wiatrowych, których strategicznym zamierzeniem jest osiągniecie przez PGE w roku 2050, stu procent „zielonego prądu”. Projekty morskich farm wiatrowych Polskiej Grupy Energetycznej i duńskiego Orsted, to Baltica-2 i Baltica-3. Projekty Baltica-2, Baltica-3, dysponujące odpowiednio mocą 1498 MW i 1045,50 MW są zlokalizowane w pobliżu Ławicy Słupskiej na Morzu Bałtyckim w odległości około 25-31 km od brzegu, w pobliżu Ustki. Pierwsze wprowadzenie energii elektrycznej do sieci dla projektu Baltica-3, to 2026 rok, a rok później ma nastąpić ostateczne pozwolenie na użytkowanie. W przypadku projektu Baltica-2 pierwsze wprowadzenie energii elektrycznej do sieci to 2027 rok, a pozwolenie na użytkowanie ma nastąpić rok później. Obecnie portfel projektów morskich zakłada osiągnięcie 3,5 GW na Morzu Bałtyckim, z czego 2,5 GW z dwóch pierwszych projektów zostanie zrealizowane do roku 2030.
Inwestycje w offshore stanowić będą istotny filar planowanego mixu energetycznego, rzędu 11 GW. Co do podstawowych parametrów technicznych morskiej farmy wiatrowej Baltica, to uwzględniają one takie zakotwiczenie fundamentów, aby proces montażu turbin nie przekroczył kilku miesięcy. Stąd kluczowe znaczenie prowadzonych obecnie prac badawczych dna morskiego i równoległych działań PSE, gdyż to po stronie operatora sieci leży budowa na Wybrzeżu nowej stacji elektroenergetycznej.
Specyfika inwestycji w morską energetykę wiatrową wymaga szeregu wstępnych prac o charakterze studyjnym i przygotowawczym, tak by późniejszy proces realizacji trwał relatywnie krócej. Wiele zależy od sprawnego organizowania przetargów, które będą miały charakter złożony i wieloetapowy. Praktyka multi-contractingu nie jest niczym nowym i stanowi standard w zarządzaniu tego rodzaju projektami. Zaakceptowanie planu rozwoju sieci przesyłowej przez Prezesa URE, uchwalenie przez Sejm ustawy poświęconej offshore i plan zagospodarowania obszarów morskich w formie projektu Rady Ministrów – to trzy warunki, które łącznie, pozwalają na realizację planowanych inwestycji.
Martin Mechali, Starszy Dyrektor, szef rozwoju projektów na Europę Kontynentalną zaprezentował najlepsze praktyki Oersted z obszaru wsparcia dla lokalnego udziału, prezentując wybrane case studies – powszechne praktyki realizowane w udzielaniu zamówień w formule offshore, wreszcie założenia i ramy techniczne projektu Baltica w podziale na etapy realizacji.
Po przerwie Dyrektor Departamentu Zakupów PGE Polskiej Grupy Energetycznej Adam Domański zaprezentował portal zakupowy PGE jako wehikuł komunikacji na linii wykonawca – zamawiający, przedstawił proces rejestracji wykonawcy, jako warunek skutecznego złożenia oferty, a także Help Desk, obsługowe wsparcie Systemu Zakupowego GK PGE. Budowa całego nowego sektora gospodarki, którym jest morska energetyka wiatrowa, będzie wymagała nakładów 140, a nawet 160 mld zł. Ile z tych środków uda się zatrzymać w Polsce? PGE przewiduje „znaczący” udział wydatków ponoszonych na rzecz podmiotów mających siedzibę lub oddział na terytorium Polski w łącznych wydatkach przewidywanych do poniesienia w związku z realizacją projektu Baltica-2 i Baltica-3.
PGE planuje ogłoszenie daty postępowań zakupowych dla 12 głównych obszarów zakupowych. Najistotniejsza część przetargu dotycząca turbin ruszy w tym roku. Są w dokumencie ujęci także trzej dostawcy turbin, najbardziej kapitałochłonnej części wiatraka. W Polsce nie ma fabryk turbin wiatrowych, jeśli zatem stanowią one nawet 50 procent wydatków, prowadzi to do wniosku, że szansa rozwoju offshore rzędu nawet 140 mld zł, nie dotyczy polskich firm.
Mimo wysokich ambicji w zakresie udziału krajowych dostaw i usług, biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonego dialogu, a także najnowszych analiz branżowych, gotowość polskich firm w odniesieniu do możliwości udziału w łańcuchu dostaw jest ograniczona. Czynnikiem ograniczającym jest plan zastosowania turbin w klasie 12 MW lub wyższej, do których realizacji i obsługi brakuje obecnie krajowego potencjału produkcyjnego. Jego uruchomienie wymaga czasu i istotnych nakładów inwestycyjnych.
PGE szacuje, że obecny poziom udziału krajowych dostawców i poddostawców w pakiecie kontraktowym turbin wynosi około 10 procent, z bieżącymi możliwościami dostaw obudów gondoli, osłon piasty i prefabrykowanych elementów stalowych. Przy założeniu pomyślnej realizacji rozwoju polskiego łańcucha dostaw przez wszystkie zainteresowane strony i według scenariusza optymistycznego, poziom udziału krajowych dostawców i poddostawców w dostawach turbin może osiągnąć około 25 procent.
Z kolei Krzysztof Fuzowski, wiceprezes Zarządu PGE Baltica ds. operacyjnych omówił uwarunkowania i wymogi natury logistycznej dla infrastruktury portowej, jako niezbędnego zaplecza inwestycyjnego, w tej liczbie specjalistycznych jednostek pływających, koniecznych dla funkcjonowania specyficznego placu budowy, który stanowi realizacja morskiej farmy wiatrowej. W dokumentach dotyczących łańcucha dostaw, wszystkie podmioty skłaniają się do wyboru polskich portów w zakresie instalacji farm wiatrowych.
Do celów budowy preferowany jest port krajowy, jeśli przynajmniej jeden z tych portów będzie dostępny i gotowy na czas – pod warunkiem spełnienia określonych wymagań zawartych w opracowanym w PGE dokumencie. Jak wskazywał prelegent, porty krajowe są także brane pod uwagę przy budowie obiektów dla fazy eksploatacyjnej. W latach 2019-2020 odbyły się spotkania z zarządami portów i wybranych terminali. Omówiono oczekiwane parametry techniczne, standardy łańcucha dostaw, harmonogramy projektów, a także procesy związane z magazynowaniem, przeładunkiem i załadunkiem komponentów.
Złożoność zagadnień natury prawnej, finansowej, technicznej i technologicznej, wreszcie uwarunkowania infrastrukturalne i logistyczne, bezprecedensowa w polskich warunkach skala projektu i jego strategiczny wymiar, utwierdziły organizatorów warsztatów, że kierunek zainicjowanych przedsięwzięć, ich zakres przedmiotowy, dobór prelegentów odpowiadają realnym potrzebom w zakresie ułożenia relacji na linii inwestor – wykonawcy – partnerzy projektu. Każdy z podjętych tematów będzie wymagał kontynuacji i uszczegółowienia w miarę postępu prac przygotowawczych, a następnie realizacyjnych w ramach projektu Baltica.
Potrzeby kontynuacji warsztatów dowiodły także liczne pytania, jakie uczestnicy zadawali prelegentom, dzięki interaktywnej platformie komunikacji. Niektóre z nich miały bardzo szczegółowy charakter, inne dowodziły dość pobieżnej znajomości zagadnienia, jednak większość korespondowała z zakresem przedmiotowym prezentacji i praktycznym wymiarem poruszanych kwestii.
Przed nami ogromna praca do wykonania. Tylko uzyskanie efektu synergii poprzez zintegrowanie potencjału wszystkich uczestników procesu pozwoli zrealizować ambitne zamierzenia PGE. Udział polskich firm dotyczyć będzie nie tylko fazy prac studyjnych i projektowych, ale także budowy i późniejszej eksploatacji. Szacunki w tym zakresie pozostają rozbieżne i mieszczą się w przedziale od 9 do 20 procent dla fazy budowy do nawet 80 procent w fazie eksploatacji.
Maciej Małek