W hiszpańskim Sądzie Najwyższym jest obecnie ponad 30 proc. wakatów, po odejściu z urzędu wraz z nowym rokiem kolejnego sędziego – podały źródła sądowe. Najwyższy organ władzy sądowniczej – Naczelna Rada Sądownictwa (CGPJ) – od dwóch i pół roku nie może powoływać nowych sędziów Sądu Najwyższego.
To skutek ciągnącego się od lat sporu politycznego. Skład 20-osobowej CGPJ nie jest odnawiany od ponad 5 lat, po wygaśnięciu kadencji z powodu braku porozumienia między rządzącymi socjalistami i największą partią opozycyjną, prawicową PP. Reforma lewicowego rządu Pedro Sancheza z 2021 r. uniemożliwiła powoływanie sędziów przez CGPJ po upływie kadencji. Od tego czasu z Sądu Najwyższego odeszło 24 sędziów.
Członkowie najwyższego organu władzy sądowniczej (CGPJ) są wybierani większością 3/5 głosów przez Kongres Deputowanych i Senat – 12 z nich proponują sami sędziowie, a pozostałych 8 wybierają bezpośrednio partie polityczne spośród prawników o uznanych kompetencjach. Lewicowa koalicja rządowa Pedro Sancheza nie może jednak zdobyć wymaganej do wyboru większości parlamentarnej – do tego potrzebuje poparcia opozycyjnej PP.
Reforma zabraniająca wybierania nowych sędziów przez nadal pełniącą obowiązki CGPJ miała wywołać presję na PP, aby zgodziła się na warunki socjalistów w sprawie wyboru sędziów, jednak nie spełniła oczekiwań rządu. W proteście przeciwko blokadzie politycznej zrezygnował w 2022 r. z funkcji Prezesa Sądu Najwyższego i CGPJ Carlos Lesmes. Wielokrotnie wskazywał on, że sytuacja klinczu politycznego negatywnie wpływa na prace Sądu Najwyższego i na cały wymiar sprawiedliwości kraju.
Warunkiem rozpoczęcia rozmów przez PP pozostaje zmiana systemu wybierania sędziów – członków CGPJ, aby 12 z nich wybierali bezpośrednio sami sędziowie, bez potrzeby zatwierdzenia przez parlament, w celu uniknięcia podejrzenia o „ingerencję polityczną”. Za zreformowaniem systemu wybierania sędziów, aby co najmniej połowa z nich była wybierana bezpośrednio przez samych sędziów, opowiada się też Komisja Europejska.
Obie partie zgodziły się w grudniu na pośredniczenie Komisji Europejskiej w negocjacjach w sprawie odnowienia składu CGPJ i obecnie czekają na odpowiedź w tej sprawie. Według PP właściwą osobą do pełnienia funkcji nadzorującego rozmowy jest komisarz ds. Sprawiedliwości Didier Reynders.
W ostatnim raporcie o praworządności w krajach UE Komisja Europejska wyraziła obawy w związku z funkcjonowaniem systemu sądownictwa w Hiszpanii.
Z Saragossy Grażyna Opińska (PAP)
