Branża piwowarska jest liderem w zakresie wykorzystania butelek zwrotnych. W rynku krąży ich 700 mln sztuk. Pełne butelki trafiają do sklepów a odebrane od konsumentów puste butelki wracają do browarów w celu ponownego napełnienia. Jest to obieg zamknięty o wysokiej efektywności. Ponad 90% butelek jest zwracanych i wielokrotnie wykorzystywanych zmniejszając tym samym masę odpadów i wpływając korzystnie na środowisko – ponowne użycie jest korzystniejsze niż wyprodukowanie kolejnej butelki.
Producenci piwa wiązali duże nadzieje na wzmocnienie tak działających systemów kaucyjnych. Optymistycznie brzmiały zapowiedzi o systemie „bezparagonowym” i deklaracje o upowszechnianiu opakowań wielorazowych jako najbardziej pożądanych z ekologicznego punktu widzenia. Niestety, przedstawiony projekt ustawy jest daleki od spełnienia tych oczekiwań.
Ustawodawca niepotrzebnie próbuje połączyć w jednym systemie opakowania jednorazowe takie jak butelki PET i puszki z opakowaniami wielorazowymi. Te pierwsze po użyciu wymagają selektywnego zebrania a następnie przetworzenia, by jako recyklat wrócić w postaci nowych opakowań. Tymczasem opakowania wielorazowe nie są odpadem! Nie można traktować ich tak samo jak odpadów. To komplikuje dobrze działający dziś system – rozrywa łańcuch obiegu zamkniętego, wydłuża drogę butelek i zwiększa koszty. W efekcie zamiast upowszechniać takie opakowania, producenci będą myśleć o porzuceniu ich na rzecz mniej ekologicznych opakowań jednorazowych.
Grożącemu demontażowi działających dziś systemów kaucyjnych można zapobiec wprowadzając do projektu niezbędne zmiany. Po pierwsze, należy umożliwić wprowadzającym butelki wielokrotne dalsze ich stosowanie bez konieczności dodawania zbędnego pośrednika w postaci podmiotu reprezentującego. Obecne systemy kaucyjne dla opakowań wielokrotnego użytku nie różnią się od rozwiązań przewidzianych w projekcie ustawy dla wprowadzających bezpośrednio. W tym celu konieczna jest zmiana definicji „wprowadzającego napoje bezpośrednio”, tak aby obejmowała ona podmioty wprowadzające do obrotu produkty w opakowaniach wielokrotnego użytku. Po drugie, należy dostosować do projektowanego systemu przepisy dot. VAT, gdyż to one są dziś prawdziwą barierą i powodują, że bardzo często przy zwrocie pustych butelek żąda się paragonu. Ponieważ sama kaucja nie jest towarem ani usługą, najsensowniejszym rozwiązaniem byłoby jej zwolnienie z VAT gdyż w innym razie problem z paragonami nie zniknie. Ważne jest też zagwarantowanie wprowadzającym butelki wielorazowe możliwości wykorzystania nieodebranej kaucji na odtworzenie nieoddanych butelek , bo bez butelek w obiegu system z czasem przestałby funkcjonować. Wskazujemy także na zawyżone poziomy zbiórki dla butelek szklanych, które potraktowano tak samo jak butelki PET, pomimo że prawo unijne tego nie wymaga. Tak ustalone poziomy uniemożliwiłyby w praktyce zwiększenie używania przez producentów butelek szklanych wielokrotnego użytku lub zastępowanie butelek jednorazowych butelkami wielokrotnego użytku ze względu na brak możliwości osiągnięcia tak wysokich poziomów przynajmniej w pierwszych latach obrotu takim opakowaniem. Wysokie kary za nieosiągnięcie poziomu to czynnik odstraszający od wprowadzenia najbardziej prośrodowiskowego opakowania. Czy to ma na celu Ministerstwo Środowiska?
