Budynek przy 56 avenue Georges Mandel nie wyróżnia się specjalnie pomiędzy podobnymi budynkami mieszkalnymi z 16. dzielnicy Paryża. To właśnie on jest siedzibą firmy Arjunem, która powiązana jest z nową francuską Minister ds. Transformacji Energetycznej Agnès Pannier-Runacher.
Choć wspierająca Macrona pani minister nigdy nie upubliczniła swojego związku i powiązań rodzinnych z Arjunem, dwukrotnie informowała o nich Wysoką Władzę ds. Przejrzystości Życia Publicznego (HATVP) – pierwszy raz w 2018 roku, kiedy została powołana do Ministerstwa Gospodarki, drugi raz w 2020 roku, kiedy zajęła stanowisko ministra delegowanego do spraw przemysłu przy ministrze gospodarki, finansów i odnowy gospodarczej Francji. Jej oświadczenia majątkowe nie wspominają jednak o aferze spadkowej, jaka kryje się za tymi relacjami.
Przeczytaj także:
- Francja/ TotalEnergies sprzedał rosyjskiemu Novatekowi swoje akcje w spółce wydobywającej gaz w Rosji
- Francja/ “Le Monde”: Musimy przestać przymykać oczy na działalność TotalEnergies w Rosji
Disclose and Investigate Europe (IE) ujawniło, że powiązania z Arjunem mogą stanowić konflikt interesów między ministrem ds. transformacji energetycznej a grupą Perenco. Firma ta jest drugim po TotalEnergies francuskim producentem ropy naftowej. Do niedawna jej dyrektorem był Jean-Michel Runacher, jeden z właścicieli Arjunem oraz ojciec nowo mianowanej pani minister. To dość trudna relacja, jeśli mamy w pamięci, że jednym z zadań Ministra ds. Transformacji Energetycznej jest oderwanie Francji od paliw kopalnych.
Firma dla wnuków
Prawo nie zmusza Agnès Pannier-Runacher do ujawnienia jej powiązania z Arjunem. Francuska Ustawa o przejrzystości życia publicznego, która została podjęta po skandalu Cahuzac, wymaga jedynie, aby przyznała się do posiadanych bezpośrednich udziałów w firmach, a także bezpośrednich udziałów, jakie ma jej małżonek. Ustawa ta nie obejmuje zakresem majątków małoletnich dzieci. Natomiast według aktu założycielskiego spółki jej akcjonariuszami jest trójka ich dzieci – w 2016 roku mających kolejno 5, 10 i 13 lat – a także jeden z ich kuzynów oraz wspomniany dziadek, Jean-Michel Runacher. W tak zręczny sposób jeden z głównych graczy Perenco przekazał ponad milion euro swoim wnukom, które po jego śmierci nie będą musiały płacić podatku od spadku. Inna spółka niehandlowa, w którą zaangażowany jest Jean-Michel Runacher, Antos, ma powtórzyć ten manewr, tym razem z kapitałem w wysokości 600 tys. euro, na rzecz dwóch pełnoletnich bratanków pani minister.
Inwestycje w rajach podatkowych
Spółka cywilna Arjunem rozpoczęła swoją działalność w czerwcu 2016 roku. Agnès Pannier-Runacher była wtedy administratorką dużych prywatnych grup, niedługo miała wesprzeć kampanię prezydencką Emmanuela Macrona. Podpisała wtedy dokumenty, na których mocy jej małoletnie dzieci mogły stać się udziałowcami spółki. Każde z nich wpłacić miało symboliczną kwotę 10 euro. Do tak zebranych 30 euro Jean-Michel Runacher dopłacił resztę kapitału: 1,2 miliona euro w formie inwestycji spekulacyjnych.
Dochodzenie Disclose wykazało, że aktywa wniesione przez Runachera seniora pochodziły z funduszy hedgingowych ukrytych w rajach podatkowych. Inwestowało w nie wtedy Perenco, ale firma zaprzeczała lub odmawiała komentarzy na temat tego, czy nadal tak jest.
Jeden z tych fundusz nazywa się Blue Omega Cell i zarejestrowany jest w Guernsey, raju podatkowym znajdującym się od 2019 roku na czarnej liście Unii Europejskiej. Inny – MW Global Opportunities – zarejestrowano w Irlandii, ale inwestycje prowadzi z Hongkongu. Menadżerem trzeciego jest Millennium Management, którego siedziba znajduje się w Londynie i Nowym Jorku, ale holding jego akcjonariuszy znajduje się w amerykańskim raju podatkowym Delaware.
Francuska minister zapytana o te fundusze hedgingowe mające związek z jej rodzinną spółką odpowiedziała, że „nie jest świadoma ich polityki inwestycyjnej”, podkreśliła przy okazji, że spółka „zarządzana niezależnie przez profesjonalnych inwestorów”. Nie chciała wypowiadać się na temat obecności funduszy w rajach podatkowych, odesłała do swojego ojca po dalsze szczegóły. Ojciec pani minister nie odpowiedział na przesłane pytania.
Menadżerowie tego typu funduszy często zakładają spółki offshore w krajach określanych mianem rajów podatkowych – na przykład na Bahamach lub Kajmanach, a inwestycje nierzadko lokują w spółki węglowodorowe.
Kapitał Arjunem zdeponowano natomiast w CBP Quilvest – prywatnym banku w Luksemburgu. Klientami tego banku jest między innymi rodzina Perrodo, właściciele Perenco i 15. największej fortuny we Francji.
Związki Perenco z Arjunem
Kiedy Jean-Michel Runacher zakładał Arjunem, jego majątek był ściśle powiązany z majątkiem koncernu naftowego. Wszystkie środki, jakie inwestował w Arjunem, pochodziły z inwestycji koncernu. Informacje na ten temat znalazły się w wiadomościach z poczty elektronicznej dołączonych do dokumentów rejestracyjnych spółki. W nich to dyrektorzy Perenco oraz Jean-Michel Runacher omawiają te kwestie z przedstawicielami Millenium, Marshall Wace i Sciens Group. Najważniejszą kwestią jest tam wartość funduszy, w jakie inwestowało Perenco.
W mailu jednego zarządcy aktywami Perrodo wysłanym 5 lipca 2016 roku znalazła się prośba o nadesłanie „szacunkowej oceny stóp zwrotu z naszego portfela”. Kopia tej wiadomości trafiła do Jean-Michela Runachera. Niedługo dostał odpowiedź od Millenium i przekazał ją od razu paryskiemu notariuszowi. Ten sam proces miał miejsce w przypadku Blue Omega i MW Global Opportunities.
W tej korespondencji pojawiła się jeszcze jedna spółka związana z grupą naftową – zarejestrowana na Bahamach i Guernsey firma Finvest. Spółka ta była kierowana przez Jean-Michela Runachera, a jej zadaniem było zarządzanie portfelem Perrodos.
Jean-Michel Runacher ma obecnie 77 lat, był jednak kluczową postacią w rozwoju firmy naftowej. Od początku był związany z jej założycielem Hubertem Perrodo. W latach 80. XX wieku był kolejno dyrektorem generalnym, dyrektorem finansowym i dyrektorem grupy, którą to funkcję pełnił do 2020 roku. Rzecznik firmy Perenco twierdzi, że obecnie Jean-Michel Runacher nie zajmuje w firmie żadnego stanowiska, ale doradza jej „od czasu do czasu”. Disclose uważa jednak, że Runacher miał jeszcze zarządzać dwiema spółkami finansowym należącymi do tego międzynarodowego koncernu: Global Financial Investment SA oraz BNF Capital.
Czy zachodzi konflikt interesów?
Mimo tych powiązań Arjunem z funduszami z rajów podatkowych i Perenco, minister Agnès Pannier-Runacher nie widzi żadnego konfliktu interesów. „Nie chodzi o mój majątek, ale o majątek moich dzieci, które same nie mają uprawnień do aktualnego zarządzania firmą” – wyjaśnia, przy okazji przyznając, że dzieci są już właścicielami całej firmy Arjunem. Podobnie pani minister podkreśla, że nie ma „żadnego powołania ani obowiązku prawnego, aby być związaną z działalnością zawodową” swojego ojca. Deklaruje, że sama nigdy nie miała do czynienia z „dokumentami związanymi z Perenco”. Uważa, że nie musi rozliczać się czy ujawniać istnienia firmy swoich dzieci.
Inne zdanie na ten temat ma francuskie stowarzyszenie Anticor. „Nie ma wątpliwości, że minister znajduje się w sytuacji konfliktu interesów” – twierdzi Béatrice Guillemont, dyrektor generalna organizacji i doktor prawa etycznego. „Powinna była prewencyjnie zgłosić spółkę do kategorii obserwacji zaraz po powołaniu w 2018 roku”.
Zapytana przez Disclose i IE HATVP doktor Guillemont wyjaśnia, że „brak obowiązku złożenia oświadczenia nie zwalnia funkcjonariusza publicznego z zapewnienia, że zapobiega i kładzie kres sytuacjom konfliktu interesów, które mogą wynikać z innych posiadanych pośrednich interesów, takich jak działalność na rzecz dzieci lub innych członków rodziny”. Jednocześnie podkreśla, że „zwraca szczególną uwagę na naruszenia zasad rzetelności i w razie potrzeby może przekazać sprawę do sądu z zastosowaniem art. 40 kodeksu postępowania karnego”.
Już wcześniej Agnès Pannier-Runacher musiała odejść z kilku firm ze względu na potencjalny konflikt interesów. Dotyczyło to szczególnie firmy Bourbon, głównego dostawcy morskich usług dla platform offshore. Zajmowała w niej stanowisko dyrektora i przewodniczącej komitetu audytu. Do klientów tej firmy należy także koncern naftowy Perenco.
